Để khởi kiện vụ án hành chính tại Việt Nam, bạn cần tuân thủ các điều kiện được quy định trong Luật Tố tụng Hành chính 2015 (sửa đổi, bổ sung bởi Luật số 03/2021/QH15, có hiệu lực từ 1/1/2022). Dưới đây là các điều kiện cụ thể và chi tiết để khởi kiện một vụ án hành chính, áp dụng cho năm 2025 (giả định không có thay đổi lớn trong luật pháp đến thời điểm này).

1. Chủ thể có quyền khởi kiện

Theo Điều 115 Luật Tố tụng Hành chính 2015, người khởi kiện phải thuộc một trong các đối tượng sau:

• Cá nhân, tổ chức:
  • Là người có quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm trực tiếp bởi quyết định hành chính, hành vi hành chính, hoặc quyết định kỷ luật buộc thôi việc.
  • Ví dụ: Một cá nhân bị thu hồi đất trái luật, một doanh nghiệp bị phạt hành chính không đúng quy định.
• Cơ quan, tổ chức được ủy quyền: Nếu cá nhân không thể tự mình khởi kiện (do mất năng lực hành vi dân sự), người đại diện hợp pháp có thể thay mặt.

2. Đối tượng bị khởi kiện

Theo Điều 3 và Điều 116, vụ án hành chính chỉ được khởi kiện khi liên quan đến:

• Quyết định hành chính: Văn bản do cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền ban hành (ví dụ: quyết định thu hồi đất, quyết định phạt vi phạm hành chính).
• Hành vi hành chính: Hành động hoặc không hành động của cơ quan, cá nhân có thẩm quyền khi thực hiện chức năng quản lý (ví dụ: từ chối cấp giấy phép xây dựng mà không giải thích).
• Quyết định kỷ luật buộc thôi việc: Áp dụng với cán bộ, công chức, viên chức.
• Quyết định giải quyết khiếu nại: Liên quan đến đất đai hoặc các lĩnh vực khác mà người dân không đồng ý.

Lưu ý: Không phải mọi quyết định hay hành vi hành chính đều có thể khởi kiện. Ví dụ, các quyết định liên quan đến quốc phòng, an ninh quốc gia thường bị loại trừ.

3. Điều kiện về thời hiệu khởi kiện

Theo Điều 116, thời hiệu khởi kiện là yếu tố quan trọng:

• Thời hạn khởi kiện:
  • 1 năm kể từ ngày nhận được hoặc biết được quyết định hành chính, hành vi hành chính bị kiện.
  • 30 ngày kể từ ngày nhận được quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu (nếu có khiếu nại trước).
• Trường hợp đặc biệt:
  • Nếu có lý do bất khả kháng (thiên tai, dịch bệnh), thời hiệu có thể được kéo dài, nhưng phải chứng minh.
• Hết thời hiệu: Tòa án sẽ từ chối thụ lý nếu vượt quá thời hạn, trừ khi có căn cứ pháp lý đặc biệt.

4. Điều kiện về thẩm quyền thụ lý

• Tòa án có thẩm quyền: Theo Điều 31 và Điều 32:
  • Tòa án nhân dân cấp huyện: Thụ lý các vụ án hành chính thông thường (trừ trường hợp đặc biệt).
  • Tòa án nhân dân cấp tỉnh: Thụ lý nếu vụ án liên quan đến quyết định của UBND cấp tỉnh, cơ quan trung ương, hoặc vụ án phức tạp.
• Nơi nộp đơn: Thường là tòa án tại nơi cơ quan, cá nhân ban hành quyết định/hành vi hành chính đóng trụ sở.

5. Điều kiện về hồ sơ khởi kiện

Theo Điều 118, đơn khởi kiện phải đáp ứng các yêu cầu sau:

• Nội dung đơn khởi kiện:
  • Họ tên, địa chỉ của người khởi kiện.
  • Tên cơ quan, cá nhân bị kiện.
  • Nội dung quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính bị kiện.
  • Lý do khởi kiện và yêu cầu cụ thể (hủy quyết định, bồi thường thiệt hại, v.v.).
• Tài liệu kèm theo:
  • Bản sao quyết định hành chính, thông báo, hoặc tài liệu chứng minh hành vi hành chính bị kiện.
  • Bản sao CCCD/CMND, giấy ủy quyền (nếu có người đại diện).
  • Chứng cứ liên quan (nếu có).
• Nộp đơn: Trực tiếp tại tòa án hoặc qua đường bưu điện.

6. Điều kiện về quyền lợi bị xâm phạm

• Người khởi kiện phải chứng minh quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm trực tiếp bởi quyết định hoặc hành vi hành chính.
• Ví dụ: Một hộ dân bị thu hồi đất nhưng không được bồi thường đúng quy định có quyền khởi kiện.

7. Điều kiện về thủ tục khiếu nại trước (nếu có)

• Không bắt buộc khiếu nại trước: Theo Luật Tố tụng Hành chính 2015, người dân có thể khởi kiện trực tiếp mà không cần qua bước khiếu nại hành chính.
• Trường hợp đã khiếu nại: Nếu không đồng ý với quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu hoặc lần cuối, có thể khởi kiện trong thời hiệu 30 ngày kể từ ngày nhận kết quả.

8. Các trường hợp không được thụ lý

Theo Điều 123, tòa án sẽ từ chối thụ lý nếu:

• Quyết định/hành vi không thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật Tố tụng Hành chính (ví dụ: quyết định nội bộ cơ quan).
• Người khởi kiện không có quyền lợi hợp pháp bị xâm phạm.
• Hết thời hiệu khởi kiện mà không có lý do chính đáng.
• Đơn khởi kiện không hợp lệ và không được sửa đổi, bổ sung theo yêu cầu của tòa.

Chi phí khởi kiện vụ án hành chính

• Án phí: Theo Nghị định 59/2017/NĐ-CP:
  • Không có tranh chấp tài sản: 300.000 đồng.
  • Có tranh chấp tài sản: 0,1-1% giá trị tài sản tranh chấp (tối thiểu 300.000 đồng, tối đa 112 triệu đồng).
• Thuê luật sư: Nếu sử dụng dịch vụ của Công ty Luật Đỗ Gia Việt, chi phí thuê luật sư khởi kiện vụ án hành chính dự kiến:
  • Tư vấn: Miễn phí hoặc 300.000-500.000 đồng/giờ.
  • Khởi kiện sơ thẩm: 20-50 triệu đồng/vụ (tùy mức độ phức tạp).

Liên hệ Công ty Luật Đỗ Gia Việt để hỗ trợ khởi kiện

Trụ sở chính: Tổ 14 Phố Trạm, phường Long Biên, quận Long Biên, Hà Nội
Hotline: 0944.450.105
Email: luatdogiaviet@gmail.com
Web: www.luatdogiaviet.vn

Kết luận

Để khởi kiện vụ án hành chính, bạn cần đáp ứng các điều kiện về:

1. Quyền khởi kiện (có lợi ích bị xâm phạm).
2. Đối tượng bị kiện (quyết định/hành vi hành chính).
3. Thời hiệu (1 năm hoặc 30 ngày nếu đã khiếu nại).
4. Hồ sơ hợp lệ và nộp đúng thẩm quyền.

Nếu cần hỗ trợ cụ thể từ Công ty Luật Đỗ Gia Việt, bạn nên liên hệ qua hotline hoặc đến văn phòng để được tư vấn chi tiết về vụ án của mình. Nếu bạn có tình huống cụ thể (ví dụ: kiện quyết định thu hồi đất), hãy cung cấp thêm thông tin để tôi hỗ trợ sâu hơn!