Để khởi kiện vụ án tranh chấp lao động tại Việt Nam, bạn cần tuân thủ các điều kiện được quy định trong Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 (sửa đổi, bổ sung bởi Luật số 45/2019/QH14, có hiệu lực từ 1/1/2020) và Bộ luật Lao động 2019 (có hiệu lực từ 1/1/2021). Dưới đây là các điều kiện cụ thể để khởi kiện một vụ án tranh chấp lao động, áp dụng cho năm 2025 (giả định không có thay đổi lớn trong luật pháp đến thời điểm này).

1. Chủ thể có quyền khởi kiện

Theo Điều 70 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 và Điều 179 Bộ luật Lao động 2019, người có quyền khởi kiện bao gồm:

• Người lao động:
  • Là cá nhân có quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm trong quan hệ lao động (ví dụ: bị sa thải trái luật, không trả lương).
• Người sử dụng lao động:
  • Là doanh nghiệp, tổ chức có tranh chấp với người lao động (ví dụ: yêu cầu bồi thường thiệt hại do vi phạm hợp đồng).
• Người đại diện hợp pháp:
  • Nếu người khởi kiện mất năng lực hành vi dân sự, người giám hộ hoặc đại diện theo ủy quyền có thể thay mặt.
• Tập thể lao động:
  • Trong trường hợp tranh chấp tập thể về quyền (ví dụ: đình công đòi quyền lợi chung), đại diện tập thể có thể khởi kiện.

2. Đối tượng khởi kiện

Theo Điều 179 và Điều 180 Bộ luật Lao động 2019, tranh chấp lao động có thể khởi kiện bao gồm:

• Tranh chấp lao động cá nhân:
  • Giữa người lao động và người sử dụng lao động, như:
    • Sa thải, chấm dứt hợp đồng lao động trái luật.
    • Không trả lương, phụ cấp, hoặc bảo hiểm xã hội.
    • Bồi thường tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp.
• Tranh chấp lao động tập thể:
  • Về quyền: Liên quan đến thực hiện thỏa ước lao động tập thể, quy định pháp luật lao động.
  • Về lợi ích: Yêu cầu tăng lương, cải thiện điều kiện làm việc (thường giải quyết qua hòa giải, không khởi kiện trực tiếp tại tòa).

Lưu ý: Tranh chấp lao động tập thể về lợi ích không thuộc thẩm quyền tòa án mà giải quyết qua hòa giải hoặc trọng tài lao động.

3. Điều kiện hòa giải trước khi khởi kiện

Theo Điều 188 Bộ luật Lao động 2019, hòa giải là thủ tục bắt buộc đối với tranh chấp lao động cá nhân trước khi khởi kiện:

• Quy trình:
  • Một trong hai bên (người lao động hoặc người sử dụng lao động) nộp đơn yêu cầu hòa giải tới hòa giải viên lao động tại Phòng Lao động – Thương binh và Xã hội cấp huyện.
  • Thời gian hòa giải: 30 ngày kể từ ngày nhận đơn.
  • Kết quả: Lập biên bản hòa giải thành công hoặc không thành công.
• Điều kiện khởi kiện:
  • Hòa giải không thành công (có biên bản ghi nhận).
  • Một bên không tham gia hòa giải sau khi được triệu tập hợp lệ.
• Trường hợp ngoại lệ: Không cần hòa giải trước nếu:
  • Tranh chấp về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế (Điều 188, khoản 2).
  • Tranh chấp về bồi thường thiệt hại do đình công bất hợp pháp.
  • Tranh chấp về sa thải trái luật đối với thành viên ban lãnh đạo công đoàn.

4. Điều kiện về thời hiệu khởi kiện

Theo Điều 190 Bộ luật Lao động 2019:

• Thời hiệu khởi kiện:
  • 1 năm kể từ ngày phát hiện hành vi vi phạm quyền và lợi ích hợp pháp (ví dụ: ngày bị sa thải, ngày không nhận được lương).
• Trường hợp đặc biệt:
  • Tranh chấp về bồi thường tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp: Không áp dụng thời hiệu nếu người lao động chứng minh tình trạng sức khỏe không cho phép khởi kiện sớm.
• Hết thời hiệu: Tòa án từ chối thụ lý nếu vượt thời hạn, trừ khi có lý do bất khả kháng (thiên tai, dịch bệnh) được chứng minh.

5. Thẩm quyền thụ lý

Theo Điều 35 và Điều 39 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015:

• Tòa án nhân dân cấp huyện:
  • Thụ lý tranh chấp lao động cá nhân thông thường.
• Tòa án nhân dân cấp tỉnh:
  • Thụ lý nếu có yếu tố nước ngoài (người lao động hoặc người sử dụng lao động là người nước ngoài) hoặc vụ án phức tạp được chuyển lên.
• Nơi nộp đơn:
  • Tòa án nơi bị đơn (thường là người sử dụng lao động) có trụ sở hoặc cư trú.

6. Hồ sơ khởi kiện

Theo Điều 70 và Điều 189 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, hồ sơ bao gồm:

• Đơn khởi kiện:
  • Họ tên, địa chỉ của nguyên đơn và bị đơn.
  • Nội dung tranh chấp (sa thải, lương, bảo hiểm, v.v.).
  • Yêu cầu cụ thể (bồi thường, khôi phục việc làm).
• Tài liệu kèm theo:
  • Bản sao hợp đồng lao động, quyết định sa thải, bảng lương.
  • Biên bản hòa giải không thành công (nếu bắt buộc).
  • Bản sao CCCD/CMND, sổ hộ khẩu của nguyên đơn.
  • Chứng cứ liên quan (tin nhắn, email, biên bản vi phạm).
• Nộp đơn: Trực tiếp tại tòa án hoặc qua bưu điện.

7. Điều kiện về quyền lợi bị xâm phạm

• Người khởi kiện phải chứng minh quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm trực tiếp trong quan hệ lao động (ví dụ: bị nợ lương, bị sa thải không đúng quy trình).
• Nếu không có hợp đồng lao động bằng văn bản, cần chứng cứ khác (bảng lương, tin nhắn thỏa thuận) để chứng minh quan hệ lao động.

8. Chi phí khởi kiện vụ án tranh chấp lao động

• Án phí: Theo Nghị định 59/2017/NĐ-CP:
  • Không có giá trị tài sản: 300.000 đồng.
  • Có giá trị tài sản (tranh chấp lương, bồi thường): 0,1-1% giá trị tranh chấp (tối thiểu 300.000 đồng, tối đa 112 triệu đồng).
• Thuê luật sư: Nếu sử dụng dịch vụ từ Công ty Luật Đỗ Gia Việt:
  • Tư vấn: Miễn phí hoặc 300.000-500.000 đồng/giờ.
  • Khởi kiện sơ thẩm: 20-50 triệu đồng/vụ (tùy mức độ phức tạp).

Liên hệ Công ty Luật Đỗ Gia Việt để hỗ trợ

Trụ sở chính: Tổ 14 Phố Trạm, phường Long Biên, quận Long Biên, Hà Nội
Hotline: 0944.450.105
Email: luatdogiaviet@gmail.com
Web: www.luatdogiaviet.vn

Kết luận

Để khởi kiện vụ án tranh chấp lao động, bạn cần đáp ứng các điều kiện:

1. Có quyền khởi kiện (người lao động, người sử dụng lao động).
2. Hòa giải không thành (đối với tranh chấp cá nhân, trừ trường hợp ngoại lệ).
3. Thời hiệu 1 năm kể từ ngày phát hiện vi phạm.
4. Hồ sơ đầy đủ và nộp đúng thẩm quyền (tòa án cấp huyện).

Nếu bạn cần hỗ trợ từ Công ty Luật Đỗ Gia Việt, hãy liên hệ qua hotline hoặc đến văn phòng để được tư vấn chi tiết. Nếu bạn có tình huống cụ thể (ví dụ: bị sa thải trái luật), hãy cung cấp thêm thông tin để tôi hỗ trợ sâu hơn!